Het verbeteren van je mentale weerbaarheid is niet alleen goed om beter met de impact van de coronapandemie om te gaan; het is een vaardigheid waar je in alle levensgebieden voor nu en in de toekomst iets aan hebt. Maar hoe doe je dat? In artikel geeft Gea Peper 3 oefeningen om je mentale weerbaarheid te vergroten.
Het is niet goed gesteld met onze mentale weerbaarheid als het op werk aankomt. Dat blijkt uit een recente studie van onderzoeksinstituut ADP. Dat wilde weten of medewerkers door de coronapandemie beter om kunnen gaan met uitdagende omstandigheden op werkgebied.
Nederland scoort laag op ‘zeer veerkrachtig’
Ze vroegen ruim 26 duizend werknemers in 25 landen waaronder Nederland onder meer naar concentratievermogen, optimisme en hun vertrouwen in leidinggevenden en deelden de antwoorden in op een schaal van ‘zeer veerkrachtig’ tot ‘kwetsbaar’. Nederland behoort in dit onderzoek tot de vijf landen met het kleinste percentage respondenten die ‘zeer veerkrachtig’ scoorden, namelijk 9 procent.
‘Hoop is motivatie hebben voor een doel én een plan hebben om dat te bereiken.’
Corona (nog) geen effect op mentale weerbaarheid
De mate van impact van de virusuitbraak in elk land bleek niet samen te hangen met de scores op veerkracht in dat land. In dat opzicht heeft corona dus (nog) geen effect gehad op onze mentale weerbaarheid. Dat is anders voor wie direct met de ziekte te maken kreeg: medewerkers die zelf covid-19 kregen of die iemand in hun omgeving hadden met de ziekte, bleken opvallend genoeg veerkrachtiger te zijn in het werk. Corona-gerelateerde veranderingen op werkgebied (bijvoorbeeld meer of juist minder werken, online werken en ontslag) bleken ook samen te hangen met een verhoogde mentale weerbaarheid: hoe meer veranderingen, hoe weerbaarder de respondenten. Tenslotte hadden degenen die het eens waren met de stelling ‘ik hou van mijn werk’ 3,9 keer zoveel kans om zeer veerkrachtig te zijn, zo blijkt uit de studie.
Wat kunnen wij van deze uitkomsten leren?
Waarom is mentale weerbaarheid zo belangrijk en hoe kunnen we medewerkers helpen om veerkrachtiger te worden? Allereerst: wie mentaal weerbaar is, kan beter omgaan met tegenslagen en uitdagingen. Vergeleken met mentaal kwetsbare personen zijn weerbare medewerkers energieker, ervaren ze meer voldoening en positieve emoties en zijn ze productiever en meer betrokken bij het werk. Een grotere mentale weerbaarheid beschermt tegen burn-out en vergroot de kans op het ervaren van werkgeluk. Om mentaal weerbaarder te worden, hebben medewerkers twee soorten hulpbronnen nodig: psychologische en werkgebonden hulpbronnen.
Psychologische hulpbronnen
De psychologische hulpbronnen zijn optimisme, hoop, veerkracht en zelfvertrouwen. Psychologen bedoelen met optimisme het vertrouwen dat je zelf positieve invloed kan uitoefenen op een situatie. Het is het tegenovergestelde van machteloosheid: je gaat niet hulpeloos bij de pakken neerzitten. Hoop is motivatie hebben voor een doel én een plan hebben om dat te bereiken. Veerkracht betekent dat je bij tegenslagen kunt opkrabbelen en er zelfs door kunt groeien. Zelfvertrouwen is het geloof dat je een bepaalde taak goed kunt uitvoeren.
Werkgerelateerde hulpbronnen
De werkgerelateerde hulpbronnen zijn autonomie, steun en groei. Dat betekent dat je voldoende ruimte moet hebben om je werk op je eigen manier en tempo te doen, voldoende sociale en praktische steun moet ervaren van collega’s en leidinggevenden en kunt werken aan je persoonlijke en professionele ontwikkeling.
Lessen van de stoïcijnen
Een van de belangrijkste vaardigheden bij het omgaan met tegenslagen en uitdagingen, is de kunst om te accepteren dat niet alles in onze macht ligt. Dat klinkt simpel, maar dat is het niet. Wat dat betreft kunnen we veel leren van het stoïcisme, een filosofische stroming die meer dan 2000 jaar geleden in Griekenland begon en de laatste jaren veel nieuwe aanhangers heeft gekregen.
3 stoïcijnse oefeningen
Een van de kernprincipes van de stoïcijnen is dat we onze emoties, gedachten en handelingen niet negatief moeten laten beïnvloeden door zaken die buiten onze macht liggen. We kunnen niets veranderen aan het feit dat er een pandemie is, dat we in een lockdown zitten en dat we niet naar kantoor kunnen. We kunnen wel kiezen hoe we daarmee omgaan. De stoïcijnen zeggen: wie die zaken kan accepteren en zelfs waarderen, is een beter en gelukkiger mens. Maar hoe doe je dat? De volgende drie stoïcijnse oefeningen kunnen daarbij helpen.
Oefening 1: Wat kan er misgaan?
Als jouw wereldbeeld is dat het leven eerlijk is en dat jouw leven volledig volgens plan en zonder tegenslagen zal verlopen, kom je vroeg of laat van een koude kermis thuis. Narigheid, verlies, ziekte en dood zijn nu eenmaal onlosmakelijk verbonden met het leven. Als je af en toe stilstaat bij wat er mis kan gaan in jouw leven – de stoïcijnen noemen dit ‘negatieve visualisatie’ – bereid je je er mentaal op voor en laat je je er niet volledig door uit het veld slaan. Deze oefening is overigens niet hetzelfde als doemdenken: de bedoeling is niet dat je een pessimistische levenshouding aanneemt, maar dat je af en toe beseft dat niets vanzelfsprekend is of voor altijd zal duren.
Oefening 2: Wat zou jouw rolmodel doen?
Voor de stoïcijnen waren wijsgeren belangrijke inspiratiebronnen. Niet om perfectie na te streven – mensen maken nu eenmaal fouten – maar wel om hun handelen richting te geven. Wie bewonder jij? Denk aan een persoon in jouw omgeving of aan een historisch of fictief personage. Als je in een lastige situatie zit, bedenk dan wat die persoon zou doen. Deze oefening zorgt ervoor dat je even reflecteert in plaats van dat je direct vanuit emotie reageert.
Oefening 3: Maak het jezelf ongemakkelijk
Wie zaken voor lief neemt, is mentaal sneller uit balans te brengen. Om te waarderen wat je hebt én om jezelf te trainen voor mogelijke tegenspoed, is het zinvol om af en toe iets te doen dat ongemakkelijk of oncomfortabel is. Voorbeelden zijn een koude douche nemen, een week of maand geen alcohol drinken, een periode op een streng financieel budget leven, zonder je mobiele telefoon de deur uitgaan of een tijdlang geen nieuwe spullen kopen. Op deze manier zorg je ervoor dat je niet afhankelijk wordt van luxe en comfort en leer je dat geluk niet afhankelijk is van externe factoren.
Dit artikel is geschreven door Gea Peper en eerder als blog verschenen op Pwnet.
