Artikel van Cris Zomerdijk op managementsite.nl, juni 2006
Hoe gelukkig ben jij in je werk?
Geluk centraal stellen, hoe doe je dat? Voorbeelden en vijf lessen
Het Cover Story artikel van 29 februari jongstleden over verandering creëren vanuit de bedoeling is bijna 9.000 keer gelezen. VPRO Tegenlicht sprak in hun veel bekeken aflevering rendement van geluk van zondag 3 april zelfs over een revolutie in organisaties, waarbij niet de winst maar de (maatschappelijke) ‘bedoeling’ van de organisatie vooropstaat. Aaron Hurst spreekt in deze aflevering over de betekeniseconomie, waarin waarden als gelukkig werken, relevantie en vooruitgang belangrijker zijn dan winst, welvaart en bezit.
De zoektocht naar ‘betekenis en geluk’ lijkt ‘hot’. Er is een beweging op gang, die al lang niet meer alleen aan ‘happy start-ups’ is voorbehouden.
Geluk centraal stellen, hoe doe je dat? Welke organisatievormen stimuleren geluk van medewerkers? Hoe creëer je meer geluk als organisatie? En wat zijn inspirerende voorbeelden van gelukkig werken.
Recent verwonderde Pim de Morree zich in zijn ManagementSite column waarom zo weinig bedrijven voor écht geluk kiezen. Ik deed de afgelopen maanden een spontane verkenning en bezocht achtereenvolgens de lancering van Action for Happiness Nederland op 20 maart, een congres over zelfsturing van de Baak op 31 maart en de meet-up over ‘rendement van geluk’ in Pakhuis de Zwijger op 6 april jongstleden. Geluk en betekenisgeving liepen als een rode draad door deze bijeenkomsten heen. Onderstaand enkele inspirerende voorbeelden en enkele cijfers waarom in organisaties aandacht aan geluk geven loont.
Hoezo aandacht geven aan werkgeluk?
De cijfers over geluk lopen nogal uiteen, zo las ik dat 70% van de medewerkers zich niet gelukkig voelt in zijn werkomgeving. En dat bedrijven waar medewerkers wel gelukkig zijn, zo’n 10-30% winstgevender en 5-45% productiever. Bovendien neemt verloop en verzuim met zo’n 10%-66% af.
Ook zonder de cijfers direct te geloven, loont het om aandacht te geven aan geluk op de werkvloer.
Greyston Bakery – zonder C.V. een pad naar geluk creëren
In deze bakkerij in New York hoef je niet eerst je C.V. op te poetsen voordat je komt solliciteren. Ze kijken namelijk niet naar je C.V. en je verleden, maar geven iedereen die er wil komen werken direct een kans. Geen verdere vragen. Als er een plek vrijkomt is de eerste op de wachtlijst aan de beurt. Zo krijgen mensen die in armoede leven en moeite hebben om werk te vinden, zoals ex-daklozen, drugsgebruikers en ex-gedetineerden een pad geboden naar zelfvertrouwen, eigenwaarde en structuur. Naast het leren van het bakproces staat persoonlijke ontwikkeling centraal. “Het voelt goed om deel uit te maken van iets positiefs”, spreekt Dion, een teamleider geëmotioneerd. Na een leven in de criminaliteit is hij weer trots en gelukkig. Bekijk hier zijn verhaal via YouTube:
Kinki Kappers – de Beste, Leukste en Gelukkigste worden
Michiel Goemans eigenaar van een aantal Kinki Kappers vestigingen gooide twee jaar geleden het roer om. Hij ontsloeg zichzelf als baas en begon in een aantal van zijn zaken te experimenteren met zelfsturing, vanuit de visie om de Beste, Leukste en Gelukkigste kapperszaken te creëren (BLG). Als ondernemer kwam hij erachter dat hij de grootste rem was op gelukkige medewerkers en succesvolle zaken. Medewerkers regelen nu onderling de vakantieplanning, organiseren zelf hun trainingen en bespreken tijdens groepsevaluaties in openheid hun geluk, kwaliteit en omzet. ‘Achteraf schaam ik me ervoor dat ik te weinig echt naar m’n personeel keek. Nu sta ik open en luister ik ook naar een 20-jarige medewerker met goede ideeën.’ Een doorbraakmoment was een diefstal in een van zijn winkels. Zijn eerste reflex was om in te grijpen en deze dame direct te ontslaan. Vanuit het zelfsturingsprincipe had hij echter deze zeggenschap niet meer. Een gesprek met en door het volledige team volgden. Zij mochten het besluit nemen. Na een emotionele bijeenkomst mocht de medewerker in kwestie van het team blijven. Nu draait deze medewerker een van de vestigingen met de beste resultaten. Volgens Michiel is in de vestigingen die met zelfsturing werken het geluk toegenomen en is de omzet zo’n 30% gestegen. Het mooiste resultaat is dat nieuwe medewerkers nu vanzelf bij ons aankloppen: ‘ik heb gehoord dat ik hier gelukkig kan worden, mag ik bij jullie komen werken.’ Bekijk hier een kort filmpje met tips van Michiel:
B Corps: verbeter de wereld, begin een bedrijf
Op basis van deze gedachte bouwen steeds meer ondernemers aan de economie van de toekomst. In Amerika heten die bedrijven: B Corps, wat Benefit Corporations betekent. Op een ondernemende manier werken deze organisaties aan een betere wereld. In Nederland zijn Tony’s Chocolonely, Pymwymic, en Dopper bekende voorbeelden. Bekijk via het Europese netwerk de lijst met bedrijven.
Een tegengeluid
In de Harvard Business Review van juli 2015 verscheen een artikel getiteld The Research We’ve Ignored About Happiness at Workdoor Spicer en Cederstrom. Zij komen met een aantal ‘tegengeluiden’ en stellen dat geluk moeilijk is vast te stellen en te meten. Daarnaast leidt geluk niet altijd tot hogere productiviteit en winst. Zij waarschuwen bovendien dat werken aan geluk en positiviteit soms als ‘lappendeken’ wordt gebruikt om situaties van crisis en ontslagen ‘lichter’ te maken. Continu verbeteren, ondernemender worden en veranderen is soms helemaal niet leuk. Kortom: wees helder en zuiver in je intenties waarom je werkt aan geluk en gebruik het niet als ‘trucje’, afvinklijstje of doekje voor het bloeden.
Gelukkig werken is eigenlijk heel simpel
Gelukkig zijn in je werk lijkt aan te sluiten op natuurlijke menselijke drijfveren. Namelijk de combinatie van autonomie, verbondenheid en (h)erkenning van je competenties. Oftewel enerzijds baas zijn over je eigen leven en anderzijds ergens bijhoren en aan iets betekenisvols werken. In dit kader moest ik terugdenken aan interviewartikelen die ik eerder schreef met:
- Hans Becker (2008) van Humanitas over geluk van ouderen centraal stellen boven de regels en procedures in de zorg. Met o.a. zijn ‘ja-cultuur’ versterkte hij het geluk van veel ouderen.
- Jos de Blok (2011) van Buurtzorg Nederland die terugging naar de bedoeling en de interactie tussen cliënt en professional weer centraal stelde en daarmee het geluk van klanten en medewerkers nog dagelijks vergroot.
- Jeroen van Glabbeek (2016) van CM Breda die stuurt op het principe dat iedere medewerker moet doen wat hij/zij leuk vindt, waar hij/zij goed in is en een steentje bijdraagt. En daarmee het geluk van medewerkers en klanten versterkt.
Vijf lessen uit deze interviews
- Start met een andere manier van kijken: het klassieke paradigma gestoeld op sturen, controleren en top-down initiatieven is losgelaten en er wordt gewerkt met een alternatieve werkwijze waarin meer ruimte is voor autonomie, vertrouwen en bottom-up initiatieven.
- Continu aandacht houden voor de bedoeling en blijven praten over normale dagelijkse dingen is gemeengoed, in plaats van vervallen in managementtaal. De manier van werken is gestoeld op experimenteren, doen en gezond verstand gebruiken.
- Informatie en feedback stroomt op transparante wijze in de organisatie, zodat iedereen continu inzicht heeft in zijn bijdragen. Hierdoor kunnen medewerkers en teams hun vooruitgang zien en zich ‘afmeten’ tegen hun eigen plannen. Zij motiveren zichzelf. “
- Het begint en eindigt bij het vertrouwen in mensen en geloof in de kracht van sociale structuren.
- Het werken aan dromen, betekenisvolle uitdagingen en inspirerende doelen leidt tot verlangen, motivatie en ondernemerschap. Het verleidt medewerkers om zelf met ideeën te komen.
Lees een toelichting op deze 5 lessen en het gehele artikel hier.
