‘Liefde in de boardroom’: zo creëer je het bedrijf waar je zelf wilt werken

Bas van der Veldt is ceo van softwarebedrijf Afas, dat recent is uitgeroepen tot beste werkgever van Europa in 2021. Wat kun je in je bedrijf veranderen zodat alle werknemers happy worden? Van der Veldt geeft 7 tips om het bedrijf te creëren waar je zelf zou willen werken.

Tip 1: Start met liefde

“Het gaat om de liefde”, stelt Van der Veldt, óók in het bedrijfsleven. De succesformule van Afas is: stop veel liefde in je medewerkers, dan vertalen zij dat in liefde voor de klant, en dat is goed voor het bedrijfsresultaat. “Dat moet wel in die volgorde”, benadrukt de ceo. “Zet dus niet de klant op één, maar de medewerkers.” Volgens Van der Veldt heeft de klant op één zetten geen duurzaam effect. “Want als je medewerkers niet happy zijn, zich prettig voelen of niet zichzelf kunnen zijn, dan branden ze uiteindelijk op.”

Zo is Afas gestopt met het personeelshandboek waarin alle regels van het bedrijf stonden. Hun enige regel is: werk met gezond verstand in het belang van Afas. “Maar wat is gezond verstand? Ja, daar heb je weleens discussies over met elkaar.”

Op de eerste werkdag bij Afas krijgen medewerkers een goodiebag met daarin onder andere een tas, een drinkfles en een kaartje met zogenaamde ‘Monkey Milestones’, ofwel dingen die je in je eerste jaar gedaan zou moeten hebben. Bijvoorbeeld: ‘Ik heb een gewoon-zomaar-cadeau gekocht voor een collega’ en ‘Ik heb een directielid tegengesproken en ik ben nog steeds in dienst’. Van der Veldt: “De boodschap is: wees kritisch.”

Tip 2: Ga verleuken

Bij Afas wordt continu gekeken hoe dingen leuker gemaakt kunnen worden. In de software van Afas, die administratieve processen ondersteunt, kunnen medewerkers bijvoorbeeld zelf hun verzuim invullen. Maar als een man zich afmeldt vanwege zwangerschap, krijgt hij de volgende melding: ‘Gefeliciteerd! Je bent de eerste man die zwanger is. Helaas kunnen wij deze melding (nog) niet aan. Kies een ander type verzuim.’

“Veel organisaties laten veel kansen liggen om dingen om een leuke manier te doen”, zegt Van der Veldt. “Hoeveel kost het om een glimlach op te zetten, iemand te bedanken of welkom te heten? En het leuke is: je krijgt altijd een leuke reactie terug. Waarom doen we het dan niet? Veel van ons zijn mentaal gepensioneerd.”

Een ander voorbeeld: het terrein van Afas is rookvrij. Daarom heeft Afas een grappig filmpje laten maken om dit aan te kondigen. “Als je bij ons een cursus komt volgen, en dat doen 15 duizend mensen per jaar, krijg je dit filmpje in je mail. Dan krijg je direct een lach. Maar veel bedrijven doen het niet, want ‘leuk’ doe je alleen thuis.”

Een andere tip van Van der Veldt: geef iedere medewerker in je organisatie die klantcontact heeft een bepaald budget om uit te geven aan klanten. “Bij ons is dat 100 euro. Alles daaronder mag iemand declareren en wordt niet gecontroleerd. Dus als iemand een klant blij wil maken, om wat voor reden dan ook, kunnen ze dat gebruiken. Dat maakt hun werk leuker, het geeft vertrouwen en je lost als bedrijf snel problemen op bij klanten voordat die groter worden.”

Tip 3: Neem een hofnar

Mensen met macht gaan op een gegeven moment rare dingen doen, zo las Van der Veldt in het boek De meeste mensen deugen van Rutger Bregman. Zo zijn machtige mensen roekelozer, arroganter, gaan ze vaker vreemd en hebben minder oog voor het perspectief van de ander. “Organisaties beginnen te rotten bij de top. Als de top niet deugt, dan weet je dat het hele bedrijf naar de bliksem gaat.”

De ceo noemt het voorbeeld van de oud-ceo van Shell, die op een seminar sprak over ‘poppetjes’ die hij eruit had gedaan of die weg moesten. “Hij was zo ver af gaan staan van de mens, dat hij het over poppetjes had. Maar het zijn mensen van vlees en bloed, met gevoel en passies en uitdagingen. Maar vooral een mooi mens, want de meeste mensen deugen. Wij gaan ervan uit dat de mensen die hier werken, deugen. Dus als we mensen weer als mens gaan zien in plaats van als human resource of poppetje, dan maak je andere beslissingen.”

In een interview in MT/Sprout zei Van der Veldt dat hij ‘een lul’ wordt als hij onvoldoende kritiek krijgt. Om tegenspraak te organiseren deed hij een oproep om het ouderwetse beroep van hofnar in ere te herstellen. “Er waren 35 mensen die mijn hofnar wilden zijn. Ik heb er twee uitgekozen: Jord en Joeri. Ze kregen vooraf voor een jaar betaald, zodat als wij ze niet leuk zouden vinden, ze toch bleven komen. Ze gingen overal in het bedrijf meelopen en hielden iedereen een spiegel voor. Ze triggerden iedereen om zichzelf te zijn, eerlijk te zijn en te reflecteren. We hebben steeds meer hofnarren bij Afas. Misschien denk je: wij zijn knettergek, maar er zijn nu al twee andere bedrijven die ook een hofnar in dienst hebben. Wij gaan net zo lang door tot ook Mark Rutte en eigen hofnar heeft.”

Tip 4: Stop met ‘groot’ te zijn, maar probeer ‘groots’ te zijn

“Het is maar één letter verschil, maar je voelt het direct als je een bedrijf in loopt dat wel groot is, maar niet groots”, aldus Van der Veldt. “Ik kom nooit geïnspireerd terug als ik een groot bedrijf bezoek. Wel als ik een mkb-bedrijf bezoek, waar mensen werken met passie voor hun medewerkers, klant en product.”

Om groter te worden als bedrijf, hoef je alleen maar andere bedrijven over te nemen. “Groot worden is niet zo ingewikkeld. Maar groots worden wel.” Volgens Van der Veldt wordt de maatschappij er niet beter van als organisaties groter worden.

Afas heeft daarom overbodige zaken geschrapt. “Zo hebben wij geen secretaresses – ik bepaal liever mijn eigen agenda – en geen printers. Zo kunnen wij efficiënt blijven werken.”

Tip 5: Ga insourcen

In plaats van te outsourcen – een rare tendens die volgens Van der Veldt zorgt voor een ‘koude ervaring’ met een bedrijf – zouden bedrijven meer moeten gaan insourcen. “Bij Afas werkt iedereen bij Afas. We hebben onze eigen hoveniers, eigen beveiligers, eigen schoonmakers. Op het bedrijfsuitje is iedereen erbij en iedereen krijgt eind van het jaar een kerstpakket. Elke medewerker krijgt dezelfde hoeveelheid liefde, of je nu verkoper of beveiliger bent. En dan werkt: mensen werken met passie voor de organisatie.”

Tip 6: Maak de wereld beter

Wat geeft jouw organisatie weg aan het goede doel? “Afas heeft inmiddels in totaal 41 miljoen uitgegeven aan het goede doel, waarvan dit jaar 7 miljoen. Dat weet iedereen, want veel medewerkers zijn daar intensief bij betrokken, bijvoorbeeld als projectleider.”

Geen of weinig geld geven aan goede doelen – kan dat nog in deze tijd, vraagt Van der Veldt zich af. Zo kocht Afas begin 2022 een kantoorpand dat het bedrijf langjarig wilde verhuren – totdat de oorlog in Oekraïne uitbrak. Een van de oprichters van het bedrijf stelde voor om het pand beschikbaar te stellen voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen. In twee maanden werd het kantoorpand omgebouwd tot woonverblijf met een school, gebedsruimtes, een restaurant en een gymzaal. Medewerkers van Afas hebben geholpen om het pand warm en gezellig in te richten.

Tip 7: Doe meer dan je belooft

Hier kan Van der Veldt kort over zijn: hoe vaak ben je niet teleurgesteld in een bedrijf of product, omdat de werkelijkheid niet overeenkomt met het geadverteerde? “Dus: under promise and over deliver. Door niet te veel te beloven en juist meer te doen dan je belooft, verras je de klant in plaats van die teleur te stellen.”

Bonustip: Stop met nieuws consumeren

“Dit geeft je meer tijd, meer rust in je hoofd en zorgt voor een beter mensbeeld.” Van der Veldt raadt het boek The Art of Thinking Clearly van Rolf Dobelli aan, die stelt dat nieuws de creativiteit doodt, ons passief maakt en een slechte langetermijnraadgever is. “Ben je een nieuwsjunkie? Ga het experiment een week lang aan. Je zult zien dat het je veel gaat opleveren.”